Blokada alkoholowa – w największym uproszczeniu jest systemem zapobiegającym prowadzeniu pojazdów mechanicznych przez osoby nietrzeźwe poprzez uniemożliwienie uruchomienia silnika, w przypadku, gdy zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu przekracza dopuszczalną prawem normę. Jednocześnie jej zamontowanie w aucie lub innym pojeździe jest niejako formą wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów, która w rzeczywistości stanowi sposób skrócenie czasu orzeczonego zakazu i to nie tylko w przypadku, gdy sąd orzekł wskazany środek karny na czas określony, np. 3 lat, lecz również w przypadku dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów.
Pomimo tego, że sformułowanie „zakaz prowadzenia pojazdów” wydaje się przeczyć możliwości odzyskania uprawnień do kierowania pojazdami przed upływem okresu na jaki został orzeczony, zaś w przypadku dożywotniego zakazu, przeczy możliwości odzyskania uprawnień kiedykolwiek, aktualnie przepisy dają taką możliwość osobom, które spełniają określone warunki.
Podstawową przesłanką zamiany zakazu prowadzenia pojazdów na zakaz prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową jest upływ co najmniej połowy czasu, na który zakaz ten został orzeczony, a w przypadku dożywotniego zakazu – upływ co najmniej 10 lat. Tylko osoby, które spełniają powyższe kryterium mogą skutecznie ubiegać się o zmianę formy wykonywania tego rodzaju środka karnego.
Postępowanie w przedmiocie udzielenia zezwolenia na zamianę formy wykonywania zakazu prowadzenia pojazdów inicjowane jest na wniosek osoby zainteresowanej, a prowadzone przed właściwym sądem. Co przy tym istotne, możliwość uwzględnienia zgłoszonego wniosku istnieje tylko wówczas, gdy sąd w wyniku przeprowadzonego postępowania dojdzie do przekonania, że umożliwienie prowadzenia pojazdów przez wnioskodawcę nie będzie zagrażać bezpieczeństwu w komunikacji.
Oceny tej dokonuje się biorąc pod uwagę sposób życia skazanego, jego postawę, zachowanie w czasie odbywania środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów oraz warunki i właściwości osobiste, a więc biorąc pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy. Brak jest przy tym jasnych kryteriów, na podstawie których stwierdza się czy powyższe okoliczności przemawiają na korzyść czy też niekorzyść wnioskodawcy, a co za tym idzie zamiana zakazu prowadzenia pojazdów na zakaz prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową zależy od uznania sądu. Wobec tego odpowiednia, profesjonalna argumentacja przytoczona w uzasadnieniu wniosku jest kluczowa z punktu widzenia decyzji sądu.
Skorzystanie ze zmiany formy orzeczonego środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów to nowe rozwiązania w polskim systemie prawnym, które stwarza możliwość odzyskania uprawnień do kierowania pojazdami dla osób, skazanych za jazdę pod wpływem alkoholu. Jest ono atrakcyjne w szczególności dla tych, którzy pracują lub chcą zacząć pracę jako kierowcy, w związku z czym należy przypuszczać, że w ciągu najbliższych lat zyska ona dużą popularność.