ROZWÓD

1) Czy sąd musi orzec o winie w wyroku rozwodowym?

– Co do zasady do obowiązków sądu należy ustalenie, który z małżonków ponosi winę rozkładu małżeństwa. Jedynie w przypadku złożenia przez obie strony zgodnego wniosku o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie sąd może temu zaniechać.

2) Jakie mogą być rozstrzygnięcia sądu w zakresie orzeczenia o winie?

– Sąd w wyroku rozwodowym może orzec o wyłącznej winie jednego z małżonków w rozpadzie małżeństwa, o winie obu stron w rozpadzie ich małżeństwa, jak również zaniechać orzekania w tym przedmiocie. Co przy tym istotne, orzekając winę obopólną sąd jej nie miarkuje, a więc nie określa czy małżonkowie w równym stopniu ponoszą winę czy też któryś z nich ponosi winę w mniejszym bądź też w większym stopniu.

3) Skutki orzeczenia wyłącznej winy jednego z małżonków

– W przypadku, gdy sąd orzeknie, że jeden z małżonków ponosi wyłączną winą za rozkład małżeństwa, drugi z małżonków może domagać się alimentów, pod warunkiem, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej.

4) Przyczyny uzasadniające orzeczenie wyłącznej winy

– W przepisach brak jest katalogu, który określa przyczyny uzasadniające orzeczenie wyłącznej winy jednego z małżonków w rozpadzie małżeństwa. Najczęściej jest to uzależnienie, zdrada małżeńska albo stosowanie przemocy psychicznej lub fizycznej. Należy przy tym jednak wskazać, że uzależnienie czy też zdrada nie jest automatycznie podstawą do orzeczenia wyłącznej winy w rozpadzie małżeństwa.

5) Czy na rozprawie o rozwód może być obecna publiczność?

– W polskim prawie zasadą jest jawność rozpraw. Jednym z wyjątków od niej jest prowadzenie spraw o rozwód, które toczą się z wyłączeniem jawności. Oznacza to, że w trakcie rozprawy nie może być obecna publiczność, w tym również przedstawiciele mediów.

1) Czy sąd musi orzekać o władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym?

– Zgodnie z zasadą integralności wyroku rozwodowego, sąd ma obowiązek orzec o władzy rodzicielskiej w każdej sytuacji, w której małżonkowie mają małoletnie dzieci. Brak uregulowania powyższej kwestii w wyroku rozwodowym może stanowić podstawę sformułowania zarzutu apelacyjnego.

2) Komu sąd przyzna władzę rodzicielską?

– Sąd w postępowaniu w sprawie o rozwód może wybrać jedno z następujących rozwiązań w zakresie władzy rodzicielskiej: pozostawienie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem obojgu rodzicom, pozbawienie jednego z rodziców władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, pozbawienie władzy rodzicielskiej obojgu rodziców. Decyzję w tym zakresie podejmuje się biorąc pod uwagę dobro dziecka oraz kompetencje wychowawcze rodziców. Co przy tym istotne ustalenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej poprzez powierzenie jej jednemu z rodziców nie jest jednoznaczne z pozbawieniem władzy rodzicielskiej drugiego rodzica.

3) Kiedy sąd pozbawi rodzica władzy rodzicielskiej?

– Sąd pozbawi rodzica władzy rodzicielskiej w sytuacji, gdy nie może być ona wykonywana z powodu trwałej przeszkody, jak również wówczas, gdy rodzic nadużywa władzy rodzicielskiej lub też w sposób rażący zaniedbuje obowiązki względem dziecka.

4) Kiedy można orzec opiekę naprzemienną?

– Opieka naprzemienna sprowadza się do faktycznego sprawowania opieki nad dzieckiem przez oboje rodziców. Opieka ta sprawowana jest w systemie naprzemiennym, co oznacza, że dziecko przez określony czas pozostaje pod opieką matki jednocześnie z nią zamieszkując, a następnie opiekę nad nim sprawuje ojciec w miejscu swojego zamieszkania. Tym samym dziecko posiada dwa różne ośrodki życiowe, co w praktyce może powodować trudności. Aktualnie uwzględnienie wniosku o opiekę naprzemienną jest trudne i w praktyce występuje wyłącznie w przypadku, gdy oboje rodzice wyrażają na to zgodę.

5) Zabezpieczenie pieczy nad dzieckiem – na czym polega?

– Co do zasady w trakcie trwanie procesu o rozwód dziecko nadal pozostaje pod opieką obojgu rodziców, a co się z tym wiąże każde z nich może zabierać dziecko do miejsca swojego zamieszkania. Zabezpieczenie pieczy nad dzieckiem polega na ustaleniu przez sąd (w wyniku rozpoznania stosownego wniosku złożonego przez stronę postępowania o rozwód), że przez cały okres do prawomocnego zakończenia sprawy o rozwód dziecko będzie podlegać opiece jednemu z rodziców, a co się z tym wiąże, że miejscem zamieszkania dziecka będzie każdorazowe miejsce zamieszkania tego rodzica.

1) Czy rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo do kontaktów z dzieckiem?

– Tak, rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma zachowane prawo do kontaktów z dzieckiem, o ile sąd nie postanowi inaczej. Władza rodzicielska jest bowiem ogółem praw i obowiązków rodzica względem dziecka. Jest ona niezależna od kontaktów rozumianych jako wspólne spędzanie czasu rodzica z dzieckiem oraz porozumiewanie się bezpośrednio lub za pomocą środków łączności przewodowej lub bezprzewodowej.

2) Czy sąd w wyroku rozwodowym musi orzec o kontaktach rodzica z dzieckiem?

– Tak, sąd orzekający rozwód musi uregulować wszystkie kwestie związane z ustaniem małżeństwa, w tym również z wychowaniem wspólnych dzieci. Na wniosek stron sąd ma możliwość zaniechać orzekania o kontaktach rodzica z dzieckiem, co nie wyklucza ich uregulowania w czasie późniejszym.

3) Jak odbywają się kontakty z dzieckiem w trakcie trwania postępowania o rozwód?

– Kontakty rodziców z dzieckiem w trakcie trwania postępowania o rozwód co do zasady nie są ograniczone. Istnieje możliwość zabezpieczenia kontaktów poprzez wydanie stosownego orzeczenia przez sąd, na skutek złożenia przez którąkolwiek ze stron wniosku w tym przedmiocie. Wówczas kontakty rodzica z dzieckiem odbywają się w terminach, miejscu i czasie określonym w postanowieniu sądu.

4) Czy można zmienić kontakty w trakcie postępowania o rozwód albo po jego zakończeniu?

– Tak, w przypadku istotnej zmiany okoliczności mających wpływ na zakres kontaktów i formę ich realizacji można zmienić postanowienie sądu w tym zakresie. Zmiana taka może być podyktowana np. przeprowadzką rodzica do innej, oddalonej od miejsca zamieszkania dziecka, miejscowości.

1) Od czego zależy wysokość alimentów na dziecko?

– Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka, a także finansowych możliwości osoby zobowiązanej do alimentacji pieniężnej. Należy jednak pamiętać, że każdy z rodziców ma obowiązek przyczyniać się do zaspokojenia potrzeb dziecka, a tym samym zła sytuacja ekonomiczna jednego z rodziców nie jest podstawą uchylenia powyższego obowiązku.

2) Czy sąd ma obowiązek orzekać w przedmiocie alimentów?

– Tak, sąd w wyroku rozwodowym ma obowiązek orzec o alimentach na dziecko, w tym musi ustalić ich wysokość, termin i częstotliwości płatności oraz sposób ich uiszczania. Alimenty można orzec również w odrębnym postępowaniu, w którym jako powód występuje małoletnie dziecko reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego, którym zazwyczaj jest rodzic.

3) Czy można zrzec się alimentów na dziecko?

– Nie, prawo nie dopuszcza zrzeczenia się przez rodzica alimentów na dziecko. Tym samym w sytuacji zawarcia przez rodziców umowy, na podstawie której dochodzi do zrzeczenia się przez jednego z nich alimentów przysługujących na dziecko, umowa taka jest nieważna.

4) Nakłady osobiste na dziecko a wysokość alimentów

– Co do zasady rodzice powinni ponosić koszty utrzymania dziecka w równym stopniu. W sytuacji, gdy dziecko zamieszkuje z jednym z rodziców, który w większym stopniu czyni nakłady osobiste na dziecko, np. poprzez przygotowywanie mu posiłków, pomoc w odrabianiu prac domowych, sprawowaniu bieżącej pieczy na dzieckiem, okoliczność ta powoduje, że drugi z rodziców winien w większym stopniu przyczyniać się do zaspokojenia finansowych potrzeb dziecka.

5) Zabezpieczenie alimentów na czas trwania postępowania o rozwód

– Sąd w postępowaniu o rozwód udziela zabezpieczenia alimentów na wniosek którejkolwiek ze stron, poprzez ustalenie wysokości alimentów, które rodzic ma płacić przez cały okres trwania przedmiotowego postępowania.